ตณฺหาย อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ มคฺควิปฺปยุตฺตตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติฯ
(2) อตีตวาโร
(ก) อนุโลมปุคฺคโล
[38] (ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
(ข) ยสฺส วา ปน สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
(ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส มคฺคสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ?
อนภิสเมตาวีนํ เตสํ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ มคฺคสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ฯ อภิสเมตาวีนํ เตสํ ทุกฺขสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถฯ
(ข) ยสฺส วา ปน…เป.… อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
[39] (ก) ยสฺส สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส มคฺคสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ?
อนภิสเมตาวีนํ เตสํ สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ มคฺคสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถฯ อภิสเมตาวีนํ เตสํ สมุทยสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถฯ
(ข) ยสฺส วา ปน…เป.… อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ
(ข) อนุโลมโอกาโส
[40] ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ…เป.…ฯ
(ยตฺถกมฺปิ สพฺพตฺถ สทิสํฯ ตนฺตินานากรณํ เหฏฺฐา ยตฺถกสทิสํ)ฯ
(ค) อนุโลมปุคฺคโลกาสา
[41] (ก) ยสฺส ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถาติ?
สุทฺธาวาสานํ ทุติเย จิตฺเต วตฺตมาเน อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิตฺถฯ อิตเรสํ จตุโวการานํ ปญฺจโวการานํ เตสํ ตตฺถ ทุกฺขสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถ สมุทยสจฺจญฺจ อุปฺปชฺชิตฺถฯ
(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ…เป.… อุปฺปชฺชิตฺถาติ? อามนฺตาฯ